අභිධර්මය ප්‍රධාන පරමාර්ථ ධර්ම 4කින් යුක්තය.
- චිත්ත පරමාර්ථය
- චෛතසික පරමාර්ථය
- රූප පරමාර්ථය
- නිබ්භාන පරමාර්ථය
චෛතසික යනු,
- සිතේ ඇති ඒවා.
- සිතේ ඇති ගති.
- සිතේ ඇති ස්වරූප.
- සිතේ ඇති ස්වාභාව.
චෛතසික වල ප්‍රධාන ලක්ෂණ 3කි.
- සිත උපදින විට උපදී.
- සිත නැතිවන විට නැති වේ.
- සිත ගන්නා අරමුණම ගනී.
- සිත ඇසුරු කරන වසතුවම ඇසුරු කරයි.
අභිධර්මයේ චෛතසික 52ක් විස්තර වේ. ඒවා ප්‍රධාන කොටස් 3කි.
- අඤසමාන 13
- අකුසල 14
- ශෝභන25
- සබ්බචිත්ත සාධාරණ 7-කුසල අකුසල සියලුම සිත්වල පොදුවේ යෙදෙන චෛතසික සබ්බචිත්ත සාධාරණ නම් වේ.
- ඵස්ස
- වේදනා
- සඤ්ඤා
- චේතනා
- එකග්ගතා
- මනසිකාර
- ජිවිතේන්ද්‍රිය
- ප්‍රකිර්නක 6 - ඒ ඒ සිත්වල සුදුසු පරිදි යෙදෙන චෛතසික ප්‍රකිර්නක නම් වේ .
- විතක්ක
- විචාර
- අධිමොක්ක
- විරිය
- ප්‍රීති
- ඡන්ද
අකුසල 14
උදා : ලෝභ, ඉස්සා, මාන, දිට්ටි, දෝස, අහිරික, අනොත්තප්ප
ශෝභන25
උදා : ලෝභ, ඉස්සා, මාන, දිට්ටි, දෝස, අහිරික, අනොත්තප්ප
ශෝභන25
- ශෝබන සාධාරණ 19 - උදා: සද්ධා, සති, හිරි, ඔත්තප්ප, අලෝධ, අදෝස
- විරති 3 - සම්මා වාචා, සම්මා කම්මන්ත, සම්මා ආජිව
- අප්පමඤ්ඤ - කරුණා, මුදිතා
සම්පුරණ සටහන : http://www.mindmeister.com/308233132/52
චතුරික ප්‍රියදර්ශන
සිරි විමලසිරි දහම්පාසල - පොල්පිතිමුකලාන
